Merapi Obermayer over (persoonlijke) geschiedenis

Naar aanleiding van de tentoonstelling REVOLUSI in het Rijksmuseum te Amsterdam (waar Merapi haar, door haar moeder gemaakte, kleertjes van linnen boekomslagen in bruikleen heeft gegeven) heeft Merapi nagedacht over haar persoonlijke geschiedenis en over de Indische geschiedenis in het algemeen.

Merapi:
«Hoe trek je de lijn door van de voorbije geschiedenis naar een geschiedenis die nog geboren moet worden?
Hoe trek je de lijn door van het voorbije verleden naar een verleden dat nog geboren moet worden?
Onder welke condities? Welke instrumenten heb je om deze lijn door te trekken?

Dit brengt mij bij het volgende punt: de manier waarop de leiding van een land en haar inwoners omgaan met hun geschiedenis en persoonlijke herinneringen en verhalen van nieuwkomers. In mijn geval afkomstig van een deel van de wereld dat ooit door dat land eeuwenlang werd gekoloniseerd.
«Dat land, de oorsprong van onze vaders en grootvaders. Dat land waarmee wij ons moesten verzoenen na een moeizaam welkom. Dat sprookjesland dat we leerden kennen van horen zeggen, via het onderwijs en de contacten met de overheersers die ons tot onderdaan maakten van dat sprookjesland in de misvatting dat hun machtspositie de tijd zou doorstaan. Dat land waarmee onze kinderen zich in de loop der jaren, dankzij geboorte, mee verbonden gingen voelen, al is het niet volledig bij ziel».

De vraag blijft welk deel van de geschiedenis wel wordt opgenomen in de annalen van het ontvangende land en welk wordt buitengesloten. Denkend aan mijn ouders…

Nog voordat we voet aan wal hadden gezet werd duidelijk wat het nieuwe land van ons verwachtte. Afstand doen van onze geschiedenis en vooral vooruit blijven kijken. Waardevolle spullen werden in beslag genomen, zelfs trouwringen en foto’s in een oude schoenendoos. Mijn moeder werd behandeld alsof ze een opstandig kind was dat nog moest worden opgevoed. Ze onderging een spoedcursus assimilatie letterlijk tot op de bilnaad. Wat ze weigerde.

Voor geschiedschrijvers zijn foto’s een hulpmiddel bij het voorkomen dat verhalen uit het geheugen van de geschiedenis van de mensheid worden geweerd. Gewone stervelingen zoals wij echter, beperken ons meest-al tot datgene wat we ons graag willen blijven herinneren, beelden die troost schenken in het koudst van de winter. Zij zijn de draad die ons met het verleden bindt, ons op weg helpt naar de toekomst. Zonder verleden geen toekomst. Alleen dieren leven in het heden, voor zover als we nu weten. Mensen van wie de persoonlijke geschiedenis wordt weggevaagd worden buitengesloten van de vragen aan het begin van mijn verhaal. Dit proces van buitengesloten zijn zet zich voort in nieuwe generaties. Net zo lang tot er een generatie op staat die de draden aan elkaar wilt knopen, zich met hun vragen niet laat wegsturen.

Ook leemtes mogen niet verloren gaan. Zij vertegenwoordigen de lege ruimtes tussen de zinnen. Die ruimtes zijn de broedplaatsen van nieuwe verhalen, nieuwe vragen die gesteld en beantwoord moeten worden.

Mijn ouders moesten troost putten uit een land die hun geschiedenis letterlijk naar de prullenbak verwees. 

Wat mij betreft is troost meer dan een omhelzing van een dierbare bij wie je op de schouders kunt uithui-len. Het is een besef dat deze wereld niet alleen in technisch opzicht een wonder is, maar ook in imaginair op-zicht. Om mijn werk te kunnen doen als kunstenaar moest ik vele fysieke en mentale problemen overwinnen.  Moest ik mijn intellectualiteit en verbeeldingskracht inzetten en tot een eenheid zien te smelten. Tijdens dat proces ontdekte ik beetje bij beetje dat, ook al hoor je nergens bij, je toch deel uitmaakt van het Grote Verhaal.
Toen ik dit eenmaal doorhad was ik in staat open te staan voor de verbindende schakels die mij hielpen mijn eigen geschiedenis te overstijgen en zo de hand te reiken naar de geschiedenissen van anderen. Hierdoor kon ik een begin maken met het zoeken naar een antwoord op de bovengenoemde vragen.
Het was een vergissing te denken dat mijn verhaal en die van mijn familie geen deel uitmaakte van de geschiedenis van de wereld. De weerslag hiervan is te vinden in mijn werk».

Het werk van Merapi op onze site is te op de volgende pagina: https://indischmuseum.com/mo1/