De wisseltentoonstelling heeft plaatsgevonden in het Moluks Historisch Museum / Sophiahof te Den Haag.

LUCAS SILAWANEBESSY (1949, Balikpapan, Indonesië)
Studeerde van 1970 tot 1977 aan de Akademie voor Beeldende Vorming in Tilburg.

Na zijn afstuderen oriënteerde Silawanebessy zich aanvankelijk op fotografie, werken op papier en ruimtelijk werk. Hij exposeerde in binnen- en buitenland, zowel solo als in groepstentoonstellingen.

Een belangrijk fotowerk is “lf you see her say hello” uit 1978-1979 waarin hij woonoord Lunetten in Vught als personage portretteerde. In 2020 heeft Wim Pijbes dit werk aangekocht voor het Landverhuizersmuseum op Katendrecht in Rotterdam, dat in 2023 geopend zal worden.

In 1981 kreeg Silawanebessy een reisbeurs van CRM voor Japan. In 1987 één van WVC voor de Molukken.

Na deze reizen in Azië die hem o.a. naar Japan, Vietnam, Cambodja en Indonesië bracht, ontstonden nieuwe werken, waarbij de sterrenhemel van het zuidelijk halfrond, waaronder hij geboren is, een thema werd.

De werken op papier in acrylverf en Oost-Indische inkt of in zeefdruk, verbeelden zijn fascinatie voor het oosten, zowel in filosofische als in fysieke en culturele zin.

Rond 1985 ontstonden pas de eerste schilderijen.

Zijn recente werken verwijzen in “Pier and Ocean” en “Ondergronds Verbonden” naar zowel de kunstenaar Piet Mondriaan, als naar de verscheping van en met zijn ouders in 1951 met de “New Australia” vanuit Indonesië naar Nederland.

Ondergronds verbonden – Pier and Ocean – The Drifter zijn titels van een aantal recente schilderijen van LUCAS SILAWANEBESSY.

Met deze titels verwijst, hij naar kunstenaars die hem inspireren zoals Piet Mondriaan (1872-1944) en René Daniëls (1950).

Piet Mondriaan maakte een serie tekeningen en schilderijen met de titel “Pier en Oceaan” in de periode 1914-1916 toen hij in Domburg op Walcheren verbleef. Pier en Oceaan verwijst naar het nachtelijke uitspansel en de zee die aan de horizon samenkomen.

René Daniëls’ schilderij “Ondergronds Verbonden” uit 1984, laat een soort ‘kabel’ verbinding zien tussen eilanden met wuivende palmbomen. Daarmee wordt de verbondenheid tussen de eilanden verbeeld. Het zijn o.a. deze titels en beelden die Silawanebessy gebruikt, ombouwt èn opnieuw in elkaar zet om er een eigen persoonlijke draai en geschiedenis aan mee te geven.

Grote zeeschepen vertrokken van en meerden aan pieren en kades. Zo bracht het schip de “New Australia” KNIL militairen met zijn ouders van Indonesië naar Nederland. De pier is voor Silawanebessy een metafoor voor een sprong voorwaarts, een sprong in het diepe.

Het werk van Silawanebessy is doorspekt met verwijzingen, metaforen en invloeden.

Silawanebessy: “Het nomadische bestaan van de mens vanaf de vroegste tijden verwijst naar het zwervend en zoekend bestaan en in mijn geval ook de kunstenaar. Voor mijn artistieke ontwikkeling zijn de natuurvorsers en ontdekkingsreizigers Charles Darwin (1809-1882) en Alfred Russel Wallace (1823-1913) belangrijk geweest evenals de Amerikaanse beeldende kunstenaars Barnett Newman (1905-1970) en Mark Rothko (1903-1970).”

De zuidelijke sterrenhemel boven Lucas Silawanebessy’s geboortegrond in Indonesië is één van zijn thema’s. Het Zuiderkruis of “The Southern Cross” dat alleen te zien is op het zuidelijk halfrond gebruikt hij als een persoonlijke vingerafdruk in z’n beeldtaal. Het diepblauwe, het felle rood en okergeel zijn terugkerende kleuren.

Bij het kunstwerk “The Drifter” is er een vergelijkbaar element aanwezig, namelijk in dat zwartblauwe zwerk,  en bol in een zwervend bestaan in de onmetelijke ruimte van ons heelal, met onze aarde en de sterren.

Silawanebessy: “Het is een strijd om me vrij te maken van de hechte Molukse gemeenschap en mijn zoeken naar een bestaan als  beeldend kunstenaar. Ik zie me staan op de ‘kade’, op weg naar een nieuw schilderij.”

Lucas Silawanebessy in Sophiahof

Een beschouwing van Hans Locher, oud directeur Haags Gemeentemuseum, nu Kunstmuseum den Haag.

Vooral één collage trof mij meteen en ik liep er naartoe, toen ik de kamer binnenkwam waarin deze zomermaanden werk van Lucas Silawanebessy te zien is. Zo ontging het mij dat hoog erboven een klein ander werk hangt, zoals ook het geval is bij enkele van de andere op ooghoogte tentoongestelde collages en schilderingen.

Pas bij een tweede bezoek, nu samen met Lucas, zag ik ze vlak onder het plafond. Ik kan nu niet meer begrijpen hoe ze me in eerste instantie zijn ontglipt. Dit temeer daar ik het toen wel wat vreemd vond dat bij sommige bijschriften een daarbij behorend werk leek te ontbreken.

Ze vormen een wezenlijk onderdeel van de presentatie, stuwen het bekijken ook omhoog en weer omhoog in zoiets als een golvende beweging. Het lijken op het eerste gezicht kleine planeten maar nader bekeken in een kijker gevangen fragmenten van het heelal of de hemel. Eén ervan ‘Cloudy Night´ is gedaald en komt dichtbij.

Een heelal roept voor mij ook op de collage die mij allereerst trof. Wel een wonderlijk licht heelal met een intrigerende ruis, waarin het donker van de oneindige en eeuwige ruimte lijkt samengebald in het donkerblauw van enkele van de grote rondtollende of zwevende elementen, die ik nu verbonden ervaar met de als het ware van hier uitgewaaierde en tot vlak onder het plafond omhooggestegen fragmenten.

De titel van dit werk is ‘Ondergronds Verbonden’ verwijzend naar een gemeenschappelijke grondslag, niet rationeel aan te wijzen maar voelbaar, emotioneel aanwezig. Voor Lucas een verbonden zijn vanuit de Europese wereld, waarin hij opgroeide en leeft, met zijn land van herkomst de Molukse eilanden. Hij heeft verteld hoezeer hij zich bij bezoeken daar thuis voelt, hoezeer hem daar onder andere de tropische sterrenhemel raakt, in hem weerkaatst.

Bij het wat napraten drongen zich aan mij herinneringen op aan de wonderbaarlijke omhoogstijgende en elkaar hoog in de hemel bestrijdende vliegers in Makassar aan zee. In mijn jongensjaren daar waren het voor mij paradijselijke transformaties van reële geweldsuitbarstingen.

Hans Locher, juli 2021