Edith Bons

Edith Bons:

“Het bezoek in mijn atelier door Fenny Vlietstra en Doric Steevensz, initiatiefnemers van het Indisch Museum, zette mij aan het denken over waar ik nu precies sta wat betreft mijn Indische identiteit.
Het was begin jaren tachtig, dat dit een grote rol speelde binnen mijn ontwikkeling als beeldend kunstenaar, maar ook als persoon.
Ruim 30 jaar verder, heb ik inmiddels een omvangrijk oeuvre opgebouwd. Dit oeuvre zal de rode draad zijn om mijn ontwikkeling in kaart te brengen.

Zoals bij veel Indo’s, begon het met een reis naar Indonesië, het moederland (in mijn geval). Ondanks dat ik uit zo’n “typisch” Indisch milieu kwam, was ik in 1982 nauwelijks bewust dat ik Indisch was. Ik hield me daar helemaal niet mee bezig. Het was de tijd waarin veel boeken verschenen van Indische schrijvers van de tweede generatie. Toen waren het dertigers die soms net in Indonesië, maar meestal in Nederland waren geboren. Ook de Indische jongerendag (1984) die in Paradiso werd georganiseerd, deed de gemoederen schudden, zowel van de eerste als tweede generatie. Kennelijk was de tijd rijp om je hiermee bezig te houden. Dit werd mede gestimuleerd door de komst van andere culturen in Nederland die dit land diverser en rijker zullen maken. De Indo’s wilden daar ook een steentje aan bijdragen. Dat kan niet als je je eigen cultuur verloochent.

In die periode kwamen er Indische en Indonesische onderwerpen aan de orde in mijn werk:

[klik op een foto voor een vergroting]

“Rood-wit-Blauw”

“Verloren Blauw”

“Bung K”

Als kunststudent, maar vooral daarna was ik naarstig op zoek naar nieuwe iconografieën. Die enerverende eerste reis van 3 maanden door Indonesië heeft mijn wereld op zijn kop gezet. Ik begon een vormtaal te zoeken die bij mij paste, ontdaan van westerse beeldelementen. Ik kwam uit bij het poleng motief. Een motief dat ik op Bali zag en verwerkt is in heilige doeken. Je kunt ze daar zien als geweven doeken en als bestempelde doeken. Het zwart/wit staat symbool voor de kosmische dualiteit, voortkomend uit de Hindoecultuur aldaar.
Ik eigende mij dit motief toe als statement: “Dit ben Ik”, balancerend in het grijze gebied tussen het wit en het zwart. Niet passend in wat voor hokje dan ook. Het poleng motief is in mijn hele oeuvre gebleven. Soms expliciet, soms subtiel

“Dialoog”

“Dialoog”

Het gebruik van poleng heeft wel een verandering ondergaan gedurende de tijd. Ik maakte me los van de doeken en zocht andere invullingen daarvoor met een wat westerser karakter. Recentelijk gebruik ik voor een serie beelden bijvoorbeeld cupido’s. Deze keuze werd bepaald door de universele aard ervan. Maar vooral omdat de engel tegengestelde componenten in zich heeft. Zowel mannelijk als vrouwelijk. Dit was voor mij de reden om het poleng motief hierop toe te laten.

“Androgyn 1”

“Androgyn 2”

“Androgyn 3”

Intussen verdiepte ik mij in de Indonesische cultuur. Ik las uitsluitend boeken van Indonesische schrijvers en dichters, dompelde me onder in de (volks)verhalen van dit land en bestudeerde de Indonesische geschiedenis. Deze rijke cultuur inspireerde mij . Nieuwe vormen dienden zich aan:

“Mojopahit in memoriam”

“Kecak”

“Konco’s”

Vooral de mythen en sagen hadden mijn interesse. Dewi Sri, de rijstgodin had mijn voorkeur. Daardoor ging ik rijst als beeldelement gebruiken. Het is transparant, kan allerlei vormen aannemen, en het heeft structuur. Ik gebruikte dit vooral in mijn installaties. De ruimte is de drager en rijst het materiaal waar ik mij mee uitdrukte. Ik voegde daar andere beeldmiddelen aan toe die de inhoud versterken.

“Rijstinstallatie Gorkum Museum”

“Rijstinstallatie Yogyakarta PKP

Dewi Sri is tevens de godin van de vruchtbaarheid. Dit feit lag mij na aan het hart. Ik verbond dit gegeven letterlijk in mijn werk :

“Kunjit”

“Telor I en II”

“Import-Export Quality”

Het gebruik van rijstkorrels(voedsel) als beeldmateriaal kan controversieel zijn. In veel landen is rijst heilig en verbonden aan allerlei rituelen. Natuurlijk respecteer ik dit. Daarom zorg ik altijd dat de rijst na afloop een goede tweede bestemming krijgt door deze te schenken aan bevolkingsgroepen die dat nodig hebben.

Over respectvol omgaan met dit wereldvoedsel en de liefde daarvoor maakte ik de video “Scheppen-en- aaien” waar in dit goed tot uiting komt:

Edith Bons – Rijst 1

Edith Bons – Rijst 2

Handen en aanraking zijn sowieso ook aanwezig binnen mijn oeuvre:

“Matabia”

“Udel-Navel”

“Don’t touch me (detail)”

Dialoog en interactie met het publiek zijn belangrijk voor een kunstenaar als ik. Ik raakte bekend als “Indische” kunstenaar. Niet omdat ik me uitsluitend als zodanig profileerde, maar omdat ik heb toegelaten dit deel van mijzelf in mijn werk te onderzoeken. Daarom maak ik af en toe uitstapjes binnen mijn oeuvre, om te voorkomen in een hokje geplaatst te worden. Tevens is het verfrissend om even los te zijn van waar je mee bezig bent. Het geeft nieuwe inzichten en een frisse blik.

“Flower power girl”

“Pink flowers”

“Celebrating my own grave”

Momenteel ben ik bezig om mijn Nederlandse (westerse) kant uit te diepen.
Daarnaast ben ik op zoek naar nieuwe technieken.

Door mijn zoektocht naar identiteit d.m.v. beeldmiddelen uit twee culturen (Nederland en Indonesië) hoop ik een steentje te kunnen bijdragen aan dit onderwerp. Het blijft een wisselwerking, een laveren tussen twee uitersten.Het onderzoek naar identiteit is een gegeven dat hoort bij een steeds meer globaliserende wereld. Het is aan de kunstgeschiedenis om te bepalen welke plek mijn werk, en die van mijn (Indische) collega’s die zich hier ook mee bezig houden, zal krijgen. De tijd zal het leren…….

“Identity I”